گپ دوستانه

چشم انداز جمهوري اسلامي ايران در افق 1404هجري شمسي
سياستهاي كلي برنامه چهارم توسعه جمهوري اسلامي ايران
با اتكال به قدرت لايزال الهي و در پرتو ايمان و عزم ملـي و كوشـش برنامـه ريـزي شـده و مدبرانـه
جمعي و در مسير تحقق آرمانها و اصول قانون اساسي، در چشم انداز بيست ساله:
ايران كشوري است توسعه يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقـه، بـا هويـت
اسلامي و انقلابي، الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بين الملل.
جامعه ايراني در افق اين چشم انداز چنين ويژگيهايي خواهد داشت:
• توسعه يافته، متناسب با مقتضيات فرهنگي، جغرافيايي و تاريخي خود و متكي بر اصول اخلاقي
و ارزشهاي اسلامي، ملي و انقلابي، با تأكيد بر: مردم سالاري ديني، عدالت اجتمـاعي، آزاديهـاي
مشروع، حفظ كرامت و حقوق انسانها و بهره مند از امنيت اجتماعي و قضايي.
• برخوردار از دانش پيشرفته، توانا در توليد علم و فناوري، متكي بر سـهم برتـر منـابع انـساني و
سرمايه اجتماعي در توليد ملي.
• امن، مستقل و مقتدر با سامان دفـاعي مبتنـي بـر بازدارنـدگي همـه جانبـه و پيوسـتگي مـردم و
حكومت.
• برخوردار از سلامت، رفاه، امنيت غذايي، تأمين اجتماعي، فرصتهاي برابر، توزيع مناسب درآمـد،
نهاد مستحكم خانواده، به دور از فقر، فساد، تبعيض و بهره مند از محيط زيست مطلوب.
• فعال، مسئوليت پذير، ايثارگر، مؤمن، رضايت مند، برخوردار از وجدان كاري، انـضباط، روحيـه
تعاون و سازگاري اجتماعي، متعهد به انقلاب و نظام اسـلامي و شـكوفايي ايـران و مفتخـر بـه
ايراني بودن.
• دست يافته به جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در سطح منطقه آسياي جنوب غربي )شامل
آسياي ميانه، قفقاز، خاورميانه و كشورهاي همسايه( با تأكيد بر جنبش نرم افزاري و توليد علـم،
رشد پر شتاب و مستمر اقتصادي، ارتقاء نسبي سطح درآمد سرانه و رسيدن به اشتغال . كامل
• الهام بخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحكيم الگوي مردم سالاري دينـي، توسـعه كارآمـد،
جامعه اخلاقي، نو انديشي و پويايي فكـري و اجتمـاعي، تـأثير گـذار بـر همگرايـي اسـلامي و
منطقهاي بر اساس تعاليم اسلامي و انديشه هاي امام خميني )ره.(
• داراي تعامل سازنده و مؤثر با جهان بر اساس اصول عزت، حكمت و مصلحت.
ملاحظه:
در تهيه، تدوين و تصويب برنامه هاي توسعه و بودجه هاي ساليانه، اين نكته مورد توجـه قـرار گيـرد
كه شاخصهاي كمي كلان آنها از قبيل: نرخ سرمايه گذاري، درآمد سرانه، توليد ناخالـصي ملـي، نـرخ
اشتغال و تورم، كاهش فاصله درآمد ميان دهك هاي بالا و پايين جامعـه، رشـد فرهنـگ و آمـوزش و
پژوهش و تواناييهـاي دفـاعي و امنيتـي، بايـد متناسـب بـا سياسـتهاي توسـعه و اهـداف و الزامـات
چشمانداز، تنظيم و تعيين گردد و اين سياستها و هدفها به صورت كامل مراعات شود.
جناب آقاي خاتمي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران
با سلام و تحيت
در پي ابلاغ سند چشم انداز بيست سـاله كـه بـه حـول و قـوه الهـي و توجهـات حـضرت بقيـه الـه
ارواحنافداه خواهد توانست مسير توسعه و سازندگي كـشور را در جهـت هـدفهاي والاي جمهـوري
اسلامي نمايان و مشخص سازد، اينك سياستهاي كلي برنامه چهارم كه نخستين برنامه دوران 20ساله
است برابر اصل 110قانون اساسي ابلاغ مي گردد.
انتظار مي رود چارچوب اين سياستها و نقاط مورد تكيه در آن بتواند بـه تـدوين برنامـه اي جـامع و
عملياتي براي دوره پنج ساله بيانجامد. بي گمان اهتمام و دقت نظر جنابعالي و هيأت محترم دولـت و
از آن پس مجلس محترم شوراي اسلامي مي توانند در اين باره نقش تعيين كننده خود را ايفا كنند.
تأكيد بر اين معنا بدين علت ضرورت مي يابد كه برخي از سياستهاي كلي مصرح در برنامـه سـوم از
توجه كافي در تقنـين و اجـرا برخـوردار نگـشت. مجمـع محتـرم تـشخيص مـصلحت و نيـز خـود
دستگاههاي تقنيني و اجرايي مي توانند اين كمبود را به نحو شايسته اي در اين برنامه برطرف كنند.
لازم مي دانم از مجمع محترم تشخيص مصلحت و هيأت محترم دولت و سـازمان مـديريت و برنامـه
ريزي و دبيرخانه مجمع و نيز كارشناسان فعال و همكار با اين مجموعه هـا كـه در تنظـيم سياسـتهاي
كلي برنامه چهارم نقش آفريني كردند صميمانه سپاسگزاري كنم.
نسخه حاوي مجموعه سياستها همزمان براي مجلس شـوراي اسـلامي و مجمـع تـشخيص مـصلحت
ارسال مي شود.
سيد علي خامنه اي 82/9/11
سياستهاي كلي برنامه چهارم توسعه جمهوري اسلامي ايران
• امور فرهنگي، علمي و فناوري:
.1اعتلا و عمق و گسترش دادن معرفت و بصيرت ديني بر پايه قرآن و مكتب اهل بيت )ع.(
- استوار كردن ارزشهاي انقلاب اسلامي در انديشه و عمل.
- تقويت فضايل اخلاقي و ايمان، روحيه ايثار و اميد به آينده.
- برنامه ريزي براي بهبود رفتارهاي فردي و اجتماعي.
.2زنده و نمايان نگاهداشتن انديشه ديني و سياسي حـضرت امـام خمينـي )ره( و برجـسته كـردن
نقش آن به عنوان يك معيار اساسي در تمام سياستگذاريها و برنامه ريزيها.
.3تقويت وجدان كاري و انضباط اجتماعي و روحيه كار و ابتكار، كارآفريني، درستكاري و قناعت
و اهتمام به ارتقاء كيفيت توليد.
- فرهنگ سازي براي استفاده از توليدات داخلي، افزايش توليد و صادرات كالا و خدمات.
.4ايجاد انگيزه و عزم ملي براي دستياري به اهداف مورد نظر در افق چشم انداز.
.5تقويت وحدت و هويت ملي مبتني بر اسـلام و انقـلاب اسـلامي و نظـام جمهـوري اسـلامي و
آگاهي كافي درباره تاريخ ايران، فرهنگ، تمدن و هنر ايراني- اسلامي و اهتمام جـدي بـه زبـان
فارسي.
.6تعميق روحيه دشمن شناسي و شناخت ترفندها و توطئه هاي دشمنان عليـه انقـلاب اسـلامي و
منافع ملي، ترويج روحيه ظلم ستيزي و مخالفت با سلطه گري استكبار جهاني.
.7سالم سازي فضاي فرهنگي، رشد آگاهي ها و فضايل اخلاقي و اهتمام به امر به معروف و نهـي
از منكر.
- اطلاع رساني مناسب براي تحقق ويژگيهاي مورد نظر در افق چشم انداز.
.8مقابله با تهاجم فرهنگي.
- گسترش فعاليت رسانههاي ملي درجهت تبيين اهداف و دستاوردهاي ايران اسلامي برايجهانيان.
.9سازماندهي و بسيج امكانات و ظرفيتهاي كشور در جهت افزايش سهم كشور در توليدات علمي
جهان.
- تقويت نهضت نرم افزاري و ترويج پژوهش.
- كسب فناوري، به ويژه فناوريهـاي نـو شـامل ريزفنـاوري و فناوريهـاي زيـستي، اطلاعـات و
ارتباطات، زيست محيطي، هوافضا و هسته اي
10: اصلاح نظام آموزشي كشور، شامل: آموزش و پرورش، آموزش فني و حرفه اي، آموزش عالي و
كارآمد كردن آن براي تأمين منابع انساني مورد نياز در جهت تحقق اهداف چشم انداز.
.11تلاش در جهت تبيين و استحكام مباني مردم سالاري ديني و نهادينه كردن آزاديهـاي مـشروع از
طريق آموزش، آگاهي بخشي و قانونمند كردن آن.
• امور اجتماعي، سياسي، دفاعي و امنيتي:
.12تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعي و ايجاد فرصتهاي برابر و ارتقـاء سـطح شاخـصهايي از
قبيل آموزش، سلامت، تأمين غذا، افزايش درآمد سرانه و مبارزه با فساد.
.13ايجاد نظام جامع تأمين اجتماعي براي حمايت از حقوق محرومان و مستضعفان و مبارزه با فقـر
وحمايت از نهادهاي عمومي ومؤسسات وخيريههاي مردمي بارعايت ملاحظات ديني و انقلابي.
.14تقويت نهاد خانواده و جايگاه زن درآن و در صحنه هاي اجتماعي و اسـتيفاي حقـوق شـرعي و
قانوني بانوان در همه عرصه ها و توجه ويژه به نقش سازنده آنان.
.15تقويت هويت ملي جوانان متناسب با آرمانهاي انقلاب اسلامي.
- فراهم كردن محيط رشد فكري و علمي و تلاش در جهت رفع دغدغـه هـاي شـغلي، ازدواج،
مسكن و آسيبهاي اجتماعي آنان.
- توجه به مقتضيات دوره جواني و نيازها و تواناييهاي آنان.
.16ايجاد محيط و ساختار مناسب حقوقي، قضايي و اداري براي تحقق اهداف چشم انداز.
.17اصلاح نظام اداري و قضايي در جهت: افزايش تحرك و كارآيي، بهبود خدمت رساني به مـردم،
تأمين كرامت و معيشت كاركنان، به كارگيري مديران و قضات لايق و امين و تأمين شغلي آنـان،
حذف يا ادغام مديريتهاي مـوازي، تأكيـد بـر تمركـز زدايـي در حـوزه هـاي اداري و اجرايـي،
پيشگيري از فساد اداري و مبارزه با آن و تنظيم قوانين مورد نياز.
.18گسترش و عمق بخشيدن به روحيه تعاون و مـشاركت عمـومي و بهـره منـد سـاختن دولـت از
همدلي و تواناييهاي عظيم مردم.
.19آمايش سرزميني مبتني بر اصول ذيل:
- ملاحظات امنيتي و دفاعي.
- كارآيي و بازدهي اقتصادي.
- وحدت و يكپارچگي سرزمين.
- گسترش عدالت اجتماعي و تعادلهاي منطقه اي
حفاظت محيط زيست و احياء منابع طبيعي.
- حفظ هويت اسلامي، ايراني و حراست از ميراث فرهنگي.
- تسهيل و تنظيم روابط دروني و بيروني اقتصاد كشور.
- رفع محروميتها خصوصاً در مناطق روستايي كشور.
.20تقويت امنيت و اقتدار ملي با تأكيد بر رشد علمي و فناوري، مـشاركت و ثبـات سياسـي، ايجـاد
تعادل ميان مناطق مختلف كشور، وحدت و هويت ملـي، قـدرت اقتـصادي و دفـاعي و ارتقـاء
جايگاه جهاني ايران.
.21هويت بخشي به سيماي شهر و روستا.
- بازآفريني و روز آمدسازي معماري ايراني- . اسلامي
- رعايت معيارهاي پيشرفته براي ايمني بناها و استحكام ساخت و سازها.
.22تقويت و كارآمد كردن نظام بازرسي و نظارت.
- اصلاح قوانين و مقررات در جهت رفع تداخل ميان وظايف نهادهاي نظارتي و بازرسي.
.23اولويـت دادن بـه ايثـارگران انقـلاب اسـلامي در عرضـه منـابع مـالي و فرصـتها و امكانـات و
مسئوليتهاي دولتي در صحنه هاي مختلف فرهنگي و اقتصادي.
.24ارتقاء توان دفاعي نيروهاي مسلح براي بازدارندگي، ابتكار عمل و مقابله مؤثر در برابر تهديـدها
و حفاظت از منافع ملي و انقلاب اسلامي و منابع حياتي كشور.
.25توجه ويژه به حضور و سهم نيروهاي مردمي در استقرار امنيت و دفـاع از كـشور و انقـلاب بـا
تقويت كمي و كيفي بسيج مستضعفين.
.26تقويت، توسعه و نوسازي صنايع دفاعي كشور با تأكيد بر گسترش تحقيقات و سـرعت دادن بـه
انتقال فناوريهاي پيشرفته.
.27توسعه نظم و امنيت عمومي و پيشگيري و مقابله مؤثر با جرائم و مفاسـد اجتمـاعي و امنيتـي از
طريق تقويت و هماهنگي دستگاههاي قضايي، امنيتي و نظامي و توجه جدي در تخصيص منابع
به وظايف مربوط به اعمال حاكميت دولت.
• امور مربوط به مناسبات سياسي و روابط خارجي:
-.28ثبات در سياست خارجي براساس قانون اساسي و رعايت عزت، حكمت و مصلحت و تقويـت
روابط خارجي از طريق:
- گسترش همكاري هاي دوجانبه، منطقه اي و بين المللي
ادامه پرهيز از تشنج در روابط با كشورها.
- تقويت روابط سازنده با كشورهاي غيرمتخاصم.
- بهره گيري از روابط براي افزايش توان ملي.
- مقابله با افزون خواهي و اقدام متجاوزانه در روابط خارجي.
- تلاش براي رهايي منطقه از حضور نظامي بيگانگان.
- مقابله با تك قطبي شدن جهان.
- حمايت از مسلمانان و ملتهاي مظلوم و مستضعف به ويژه ملت فلسطين.
- تلاش براي همگرايي بيشتر ميان كشورهاي اسلامي.
- تلاش براي اصلاح ساختار سازمان ملل.
.29بهره گيري از روابط سياسي با كشورها براي نهادينه كردن روابط اقتصادي، افزايش جذب منـابع
و سرمايه گذاري خارجي و فناوري پيشرفته و گسترش بازارهاي صادراتي ايران و افزايش سـهم
ايران از تجارت جهاني و رشد پرشتاب اقتصادي مورد نظر در چشم انداز.
.30تحكيم روابط با جهان اسلام و ارائه تـصوير روشـن از انقـلاب اسـلامي و تبيـين دسـتاوردها و
تجربيات سياسي، فرهنگي و اقتصادي جمهوري اسلامي و معرفي فرهنگي غني و هنـر و تمـدن
ايراني و مردم سالاري ديني.
.31تلاش براي تبديل مجموعه كشورهاي اسلامي و كشورهاي دوست منطقه به يك قطب منطقهاي
اقتصادي، علمي، فناوري و صنعتي.
.32تقويت و تسهيل حـضور فرهنگـي جمهـوري اسـلامي ايـران در مجـامع جهـاني و سـازمانهاي
فرهنگي بين المللي.
.33تقويت هويت اسلامي و ايراني ايرانيان خارج از كشور، كمك به ترويج زبـان فارسـي در ميـان
آنان، حمايت از حقوق آنان و تسهيل مشاركت آنان در توسعه ملي.
• امور اقتصادي:
.34تحقق رشد اقتصادي پيوسته، با ثبات و پرشتاب متناسب با اهداف چشم انداز.
- ايجاد اشتغال مولد و كاهش نرخ بيكاري.
.35فراهم نمودن زمينه هاي لازم براي تحقـق رقابـت پـذيري كالاهـا و خـدمات كـشور در سـطح
بازارهاي داخلي و خارجي و ايجاد ساز و كارهاي مناسب بـراي رفـع موانـع توسـعه صـادرات
غيرنفتي
تلاش براي دستيابي به اقتصاد متنوع و متكي بر منابع دانش و آگاهي، سرمايه انـساني و فنـاوري
نوين.
.37ايجاد ساز و كار مناسب براي رشد بهره وري عوامل توليد )انـرژي، سـرمايه، نيـروي كـار، آب،
خاك و .(...
- پشتيباني از كار آفريني، نوآوري و استعدادهاي فني و پژوهشي.
.38تأمين امنيت غذايي كشور با تكيه بر توليـد از منـابع داخلـي و تأكيـد بـر خودكفـايي در توليـد
محصولات اساسي كشاورزي.
.39مهار تورم و افزايش قدرت خريد گروههاي كم درآمد و محروم و مستـضعف و كـاهش فاصـله
بين دهك هاي بالا و پايين درآمدي جامعه و اجراي سياستهاي مناسب جبراني.
.40توجه به ارزش اقتصادي، امنيتي، سياسي و زيست محيطي آب در استحصال، عرضه، نگهداري و
مصرف آن.
- مهار آبهايي كه از كشور خارج مي شود و اولويت استفاده از منابع آبهاي مشترك.
.41حمايت از تأمين مسكن گروههاي كم درآمد و نيازمند.
.42حركت در جهت تبديل درآمد نفت و گاز به دارايي هاي مولـد بـه منظـور پايدارسـازي فراينـد
توسعه و تخصيص و بهره برداري بهينه از منابع.
.43توسعه روستاها.
- ارتقاء سطح درآمد و زندگي روستاييان و كشاورزان و رفع فقر، با تقويت زيرساختهاي مناسب
توليد و تنوع بخشي و گسترش فعاليتهاي مكمل به ويژه صنايع تبـديلي و كوچـك و خـدمات
نوين، با تأكيد بر اصلاح نظام قيمت گذاري محصولات.
.44هم افزايي و گسترش فعاليتهاي اقتصادي در زمينه هايي كه داراي مزيت نسبي هـستند از جملـه
صنعت، معدن، تجارت، مخابرات، حمل و نقـل و گردشـگري، بـه ويـژه صـنايع نفـت، گـاز و
پتروشيمي و خدمات مهندسي پشتيبان آن، صنايع انرژي بر و زنجيره پايين دستي آنها، با اولويت
سرمايه گذاري در ايجاد زيربناها و زيرساختهاي مورد نياز، و ساماندهي سواحل و جزاير ايرانـي
خليج فارس در چارچوب سياستهاي آمايش سرزمين.
.45تثبيت فضاي اطمينان بخش براي فعالان اقتصادي و سرمايه گذاران با تكاء به مزيتهـاي نـسبي و
رقابتي و خلق مزيتهاي جديد و حمايت از مالكيت و كليه حقوق ناشي از آن.
.46ارتقاء بازار سرمايه ايران و اصلاح ساختار بانكي و بيمه اي كشور با تأكيد بر كـارآيي، شـفافيت،
سلامت و بهره مندي از فناوريهاي نوين
- ايجاد اعتماد و حمايت از سرمايه گذاران با حفظ مسئوليت پذيري آنان.
- تشويق رقابت و پيشگيري از وقوع بحرانها و مقابله با جرمهاي مالي.
.47توانمند سازي بخشهاي خصوصي و تعاوني به عنوان محـرك اصـلي رشـد اقتـصادي و كـاهش
تصدي دولت همراه با حضور كارآمد آن در قلمرو امور حاكميتي در چارچوب سياستهاي كلـي
اصل 44قانون اساسي كه ابلاغ خواهد شد.
.48ارتقاء ظرفيت و توانمنديهاي بخش تعاوني از طريق تسهيل فرايند دستيابي به منـابع، اطلاعـات،
فناوري، ارتباطات و توسعه پيوندهاي فني، اقتصادي و مالي آن.
.49توجه و عنايت جدي بر مشاركت عامه مردم در فعاليتهاي اقتصادي كشور و رعايت جهات زيـر
در امر واگذاري مؤسسات اقتصادي دولت به مردم:
- امر واگذاري در جهت تحقق اهداف برنامه باشد و خود هدف قرار نگيرد.
- در چارچوب قانون اساسي صورت پذيرد.
- موجب تهديد امنيت ملي و يا تزلزل حاكميت ارزشهاي اسلامي و انقلابي نگردد.
- به خدشه دار شدن حاكميت نظام يا تضييع حق مردم و يا ايجاد انحصار نيانجامد.
- به مديريت سالم و اداره درست كار توجه شود.
.50اهتمام به نظم و انضباط مالي و بودجه اي و تعادل بين منابع و مصارف دولت.
.51تلاش براي قطع اتكاي هزينه هاي جاري بـه نفـت و تـأمين آن از محـل درآمـدهاي ماليـاتي و
اختصاص عوايد نفت براي توسعه سرمايه گذاري بر اساس كارآيي و بازدهي.
.52تنظيم سياستهاي پولي، مالي و ارزي با هدف دستيابي به ثباث اقتصادي و مهار نوسانات.
ملاحظه: شاخصهاي كمي و نحوه انطباق محتواي برنامه ها و بودجه هاي سالانه متناسب با سياستهاي
كلي برنامه چهارم تهيه و ارائه شود